مقاله سندرم فراموشی سازمانی

“سندرم فراموشی سازمانی”

“شرکت ها نه تنها یاد می گیرند، بلکه فراموش نیز می کنند”. در حقیقت مدیریت دانش به دنبال خلق فرآیندهایی است که نه تنها به یادگیری و حفاظت از دانش مفید، بلکه برای عدم یادگیری و پرهیز از آنچه که مفید نیست نیز به کار آید. فراموشی مثل یادگیری ساده نیست و ممکن است زیان آور یا سودمند باشد. اما در هر حال به گونه چشمگیری هم در بعد مثبت و هدفمند و هم در بعد منفی در رقابت پذیری یک شرکت موثر خواهد بود.

مفهوم فراموشی سازمانی اگرچه به سادگی قابل درک است، اما چگونگی ساز و کار اتفاق افتادن آن در سازمان به‌خوبی شناخته نشده است. از آنجا که فراموشی سازمانی می‌تواند بر رقابت‌پذیری شرکت و یا سازمان تأثیر بگذارد، سازمان نیاز به فرآیندهایی دارد تا اطمینان یابد دانشی که باید دور ریخته شود، فراموش می‌شود و دانشی که مفید بوده، فراموش نمی‌شود. 

فراموشی سازمانی، عدم توانایی سازمان در یادگیری نیست؛ گاهی اوقات لازم است سازمان دانش موجود خود را به صورت آگاهانه کنار بگذارد وگاهی دانش به صورت غیرآگاهانه و با گذشت زمان از بین می‌رود.

کرانس‌دوف به شماری از پژوهش‌ها اشاره می‌کند که نشان می‌دهند سازمان‌ها برای فراموشی کاملاً مستعد هستند؛ زیرا آنها نسبت به فراموشی بی‌توجه هستند .در کارهایی که به طور متناوب انجام می‌شوند، دانش‌ها می‌توانند پس از مدتی فراموش شوند؛ میزان این فراموشی به اثربخشی ابزار انتقال دانش و زمان توقف کار بستگی دارد. کرانس‌دوف همچنین فراموشی سازمانی را به‌ طور اساسی، ناتوانی در منفعت بردن از دانش و تجارب گذشته سازمان می‌داند. به بیان دیگر، فراموشی سازمانی، شکست سازمان در بهره‌برداری از یادگیری‌هایی است که در گذشته اتفاق افتاده‌است. باید توجه داشت فراموشی سازمانی، ناتوانی در یادگیری موضوعات سازمانی نیست، بلکه فراموشی، فرآیندی است که پس از یادگیری اتفاق می‌افتد.

 این بدان مفهوم است که یک سازمان، ابتدا دانش را یاد گرفته و پس از آن، آگاهانه و یا ناآگاهانه آن را فراموش می‌کند. فراموشی سازمانی، پیامد مجموعه اقدامات درون‌سازمانی و برون‌سازمانی است که در آن، یک سازمان آگاهانه و یا ناآگاهانه بخشی از دانش موجود سازمان را از دست می‌دهد. این دانش دربرگیرنده مواردی همچون مهارت‌ها، روش‌ها، فرآیندها، تجربیات، مستندات و تکنیک‌های مورد استفاده در سازمان است.

فراموشی سازمانی در بسیاری از اوقات هزینه‌های زیادی را بر سازمان تحمیل می‌کند و بسیاری از کشورهای دنیا سالانه منابع زیادی جهت کسب دانش و اطلاعات هزینه می‌کنند.مهم­ترین موضوعی که سازمان را به سمت فراموشی سوق می‌دهد، ناتوانی در کسب و انتشار یادگیری در سازمان می‌باشد. عدم به کارگیری دانش حاصل از یادگیری، ناتوانی شرکت در کدگذاری و مستندسازی دانش و نداشتن انگیزش برای تسهیم آن، مهم­ترین عامل فراموشی دانش در شرکت‌هاست.

انواع فراموشی سازمانی:

فراموشی سازمانی از دو بعد قابل بررسی است: 

️بعد اول، هدفمند بودن و تصادفی بودن فرایند فراموشی است

️ و بعد دوم جدید بودن و نبودن دانش فراموش شده است.

》بعد اول به این مفهوم است که آیا سازمان به طور هدفمند عمل فراموشی را انجام می دهد یا اینکه به طور ناخواسته این فرایند در سازمان رخ می دهد. 

》بعد دوم بیانگر این نکته است که دانش فراموش شده در سازمان موجود بوده یا اینکه دانش جدید است.

️ ابعاد فراموشی سازمانی:

 اندیشمندان از ۳ بعد به فراموشی سازمانی توجه کرده‌اند:

️ نوع دانش فراموش شده   (دانش جدید در برابر دانش رایج و قدیمی)

 ️روش فراموشی( فراموشی آگاهانه در برابر فراموشی نا آگاهانه) 

️پیامد فراموشی (پیامد مثبت فراموشی در برابر پیامد منفی فراموشی)

اندیشمندان بر پایه این سه بعد نظریه های خود را بنا نهاده اند.

    نظریه فراموشی آزمی:

آزمی، فراموشی را به دو شکلِ برنامه‌ریزی شده و برنامه‌ریزی نشده تقسیم می‌کند. 

در نگاه او فراموشی برنامه‌ریزی شده یک عمل فعال و آگاهانه است که در آن اطلاعات و دانش موجود در سازمان کنار گذاشته می‌شوند.

از طرف دیگر، فراموشی برنامه‌ریزی نشده عملی انفعالی و اغلب غیر ارادی است که اطلاعات و دانش حیاتی سازمان فراموش می‌شود. 

او از طرف دیگر به پیامدهای فراموشی توجه کرده و این پیامدهای را در قالب مثبت و یا منفی طبقه‌بندی کرده‌ است.

    نظریه فراموشی دی هالن و فیلیپس:

دی‌هالن و فیلیپس، فراموشی سازمانی را به گونه‌ای دیگر طبقه‌بندی می‌کند. او برای توصیف فراموشی سازمانی، درصدد پیوند بین روش فراموشی و نیز نوع دانش فراموش‌شده می‌باشد.

بعد اول، تفاوت بین فراموشی آگاهانه(هدفمند) و ناآگاهانه(تصادفی) را نشان می‌دهد.

و بعد دوم، به منبع دانش اشاره می‌کند. سازمان در بسیاری از موارد دانش و مهارت‌های فعلی خود را به صورت آگاهانه و ناآگاهانه فراموش می‌کند، و گاهی اوقات، دانش نوورود به سازمان به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه فراموش می‌شود.

 دانش نوورود اشاره به دانشی است که بر اثر خلاقیت و نوآوری کارکنان در سازمان ایجاد شده و یا از بیرون به سازمان منتقل گردیده‌است.